حصبه; علائم، عوارض، تشخیص، درمان و پیشگیری

تب حصبه یک عفونت باکتریایی است و می تواند بسیار خطرناک یا حتی کشنده باشد. این عفونت معمولاً از طریق آب و غذای آلوده منتقل می شود، بنابراین به راحتی قابل پیشگیری است. سل در مناطقی که افراد دست های خود را کمتر می شویند شایع تر است. با ما همراه باشید تا با علائم این بیماری، راه های پیشگیری و درمان آن آشنا شوید.

تب حصبه چیست؟

این یک بیماری عفونی حاد است که توسط باکتری سالمونلا تیفی موریوم ایجاد می شود. این باکتری در روده و جریان خون انسان زندگی می کند و تنها از طریق تماس مستقیم با مدفوع فرد بیمار قابل انتقال است. هیچ حیوانی ناقل این بیماری نیست و فقط بین انسان منتقل می شود.

در صورت عدم درمان، سل می تواند برای 20 درصد از بیماران کشنده باشد. با درمان، این عدد به کمتر از 4 درصد کاهش می یابد. باکتری عامل بیماری وارد دهان شده و در عرض 1 تا 3 هفته به روده می رود. سپس راه خود را از دیواره روده به جریان خون باز می کند. این باکتری از طریق جریان خون به بافت ها و اندام های دیگر می رسد. سیستم ایمنی به خوبی قادر به مبارزه با این باکتری نیست.

باکتری ها با نمونه برداری از خون، مدفوع، ادرار و مغز استخوان شناسایی می شوند. سل در کشورهای توسعه یافته نادر است و در کشورهای در حال توسعه شیوع بیشتری دارد. سالانه 21 میلیون نفر به این بیماری مبتلا می شوند و 200000 نفر جان خود را از دست می دهند.

علائم تب حصبه

علائم اولیه بیماری

• دما در ابتدا کم است، اما هر روز افزایش می یابد و حتی به 40.5 درجه سانتیگراد می رسد.
• ضعف و خستگی شدید؛
• سردرد؛
• درد عضلانی؛
• عرق کردن؛
• سرفه خشک؛
• از دست دادن اشتها و کاهش وزن؛
• درد معده؛
• اسهال یا یبوست؛
• آکنه؛
• معده بسیار نفخ است.

علائم ثانویه

در صورت عدم درمان، علائم زیر ممکن است رخ دهد:

• فریب؛
• بی حس بودن و بی انرژی بودن، با چشمان نیمه بسته دروغ گفتن.

در این صورت احتمال بروز عوارض کشنده وجود دارد. برخی از افراد ممکن است 2 هفته پس از کاهش تب به علائم خود برگردند.

انتقال بیماری حصبه

باکتری های عامل این بیماری در مدفوع و گاهی در ادرار افراد مبتلا وجود دارد. اگر فرد مبتلا به سل پس از رفتن به دستشویی و تماس با رژیم غذایی فرد سالم به خوبی بنشیند، فرد سالم نیز می تواند به سل مبتلا شود.

در کشورهای در حال توسعه، سل شایع تر است و افراد از طریق نوشیدن آب آلوده یا تماس مستقیم با فرد بیمار به این بیماری مبتلا می شوند. شستن میوه ها و سبزیجات با آب آلوده نیز می تواند باعث انتقال این بیماری شود. این باکتری می تواند هفته ها در آب خشک یا فاضلاب زنده بماند.

ناقلان سل

حتی پس از درمان آنتی بیوتیکی، 3 تا 5 درصد از افراد بهبود یافته همچنان می توانند ناقل این بیماری باشند. این افراد که «ناقلین مزمن» نامیده می شوند، اصلاً علائم سل ندارند، اما این باکتری همچنان در مدفوع آنها وجود دارد و می تواند دیگران را نیز آلوده کند.

چه کسانی در خطر عفونت هستند؟

این بیماری در هند، آسیای جنوب شرقی، آفریقا و آمریکای جنوبی بسیار شایع است. در سراسر جهان، کودکان بیشتر در معرض بیماری هستند. با این حال، آنها علائم خفیف تری نسبت به بزرگسالان دارند.

برای افرادی که در مناطقی با شیوع بالای سل زندگی نمی کنند، عوامل زیر این خطر را افزایش می دهند:

• سفر به مناطق با شیوع بالای تب حصبه.
• به عنوان میکروبیولوژیست بالینی در زمینه سالمونلا تیفی کار می کند.
• تماس نزدیک با فردی که بیمار است یا اخیراً به سل مبتلا شده است.
• آب آشامیدنی که با فاضلاب آلوده به باکتری تیفوئید در تماس بوده است.

عوارض تب حصبه

خونریزی یا سوراخ شدن روده یکی از جدی ترین عوارض تب حصبه شدید است که معمولاً در هفته سوم بیماری رخ می دهد. در این حالت روده کوچک یا بزرگ وارد سوراخ و محتویات آن در شکم می شود. این باعث درد شدید شکم، حالت تهوع، استفراغ و عفونت های جریان خون می شود. این عارضه جدی نیاز به درمان و مراقبت فوری دارد.

سایر عوارض احتمالی که کمتر شایع هستند عبارتند از:

تشخیص بیماری سل

هنگامی که سل وارد بدن می شود، باکتری ها از طریق گلبول های سفید به کبد، طحال و مغز استخوان می روند و در آنجا تکثیر می شوند و دوباره وارد جریان خون می شوند. افراد مبتلا علائمی مانند تب دارند. این باکتری به صفرا و بافت لنفاوی روده حمله می کند و سریعتر تکثیر می شود. این باکتری وارد مجرای روده می شود و با بررسی مدفوع قابل تشخیص است. اگر نتیجه آزمایش قطعی نباشد، می توان از نمونه خون یا ادرار نیز برای تشخیص بیماری استفاده کرد.

درمان تب حصبه

تنها راه موثر برای درمان این بیماری استفاده از آنتی بیوتیک است. سیپروفلوکساسین و سفتریاکسون معمولا برای درمان تب حصبه استفاده می شوند. علاوه بر آنتی بیوتیک ها، نوشیدن آب کافی برای بیمار مهم است.

اگر روده سوراخ شده باشد، جراحی لازم است.

جلوگیری

نوشیدن آب تمیز و سالم و رعایت بهداشت نقش مهمی در پیشگیری از تب تیفوئید دارد. در کشورهای در حال توسعه، دستیابی به این امر دشوار است، به همین دلیل است که برخی از کارشناسان معتقدند واکسیناسیون بهترین راه برای پیشگیری از این بیماری است.

واکسن ها

دو نوع واکسن برای این بیماری وجود دارد:

• نوعی که فقط 1 دوز دارد و باید حداقل 1 هفته قبل از سفر به تب تیفوئید تزریق شود.
• این دارو به صورت 4 کپسول خوراکی موجود است و این 4 کپسول باید یک روز در میان مصرف شود.

هیچ یک از این واکسن ها 100% موثر نیستند. همچنین ایمنی واکسن ها به مرور زمان کاهش می یابد و نیاز به تجدید دارد. از آنجایی که واکسن ایمنی کامل ایجاد نمی کند، این اقدامات شما را از خطر ابتلا به سل محافظت می کند:

• دست هایتان را بشویید. شستن مرتب دست ها با آب و صابون بهترین راه برای کنترل عفونت است. قبل از غذا خوردن و آشپزی و بعد از رفتن به توالت باید دست های خود را بشویید. هنگامی که آب وجود ندارد، از ضدعفونی کننده های الکلی دست استفاده کنید.
• از نوشیدن آب تصفیه نشده خودداری کنید. آب آشامیدنی آلوده یکی از مشکلات اصلی مناطقی است که سل بسیار شایع است. به همین دلیل بهتر است فقط از آب بطری و نوشابه های گازدار بسته بندی شده استفاده کنید. در این شرایط آب گازدار ایمن تر از آب ساکن است. از نوشیدنی های سرد استفاده کنید. از آب بطری برای شستشو استفاده کنید و از قورت دادن آب در حمام خودداری کنید.
• میوه و سبزیجات خام مصرف نکنید. محصولات خام را می توان در آب آلوده شست، بنابراین از خوردن میوه ها و سبزیجاتی که نمی توانید پوست آن ها را جدا کنید، بخصوص کاهو خودداری کنید. برای ایمنی کامل، بهتر است هیچ غذای خام نخورید.
• غذاهای گرم بخورید. از غذاهایی که در دمای اتاق تهیه می شوند خودداری کنید. بسیاری از غذاهای گرم ایده آل هستند. سعی کنید از خرید مواد غذایی از فروشگاه های مواد غذایی خیابانی خودداری کنید.

نتایجی که اظهار شده

سل می تواند یک عفونت باکتریایی پرخطر باشد و سالانه افراد زیادی را در کشورهای در حال توسعه تحت تاثیر قرار می دهد. از مهمترین ویژگی های این بیماری بثورات پوستی و تب بسیار شدید است، اما در صورت تشدید بیماری، احتمال سوراخ شدن دیواره روده و یا حتی مرگ وجود دارد. این بیماری از طریق آب و غذای آلوده منتقل می شود و با آنتی بیوتیک قابل درمان است، اما بهتر است به محض مشاهده اولین علائم به پزشک مراجعه کرده و درمان را شروع کنید.